Tôi may mắn được lớn lên trong thế hệ gaming hoàng kim, thế hệ thứ sáu. Khi thế giới chuyển mình từ DOS và NES sang PlayStation và Xbox, chiếc PC là con đường duy nhất để tôi khám phá và trải nghiệm các trò chơi, phần lớn nhờ vào những đĩa CD demo từ các tạp chí công nghệ. Điều tôi thực sự nhớ về thời kỳ đó – ngoài tuổi trẻ vô tư – chính là sự đơn giản đến diệu kỳ của việc chơi game. Bạn chỉ việc cắm băng hoặc bỏ đĩa CD vào, và hy vọng bố mẹ chưa nhớ ra rằng đã quá giờ đi ngủ của bạn rồi.
Chắc chắn, ngành game đã phát triển vượt bậc, và các tựa game thế hệ mới đã khiến “game” trở nên hoành tráng và vĩ đại hơn. Tuy nhiên, cái cảm giác “chơi game” ngày xưa vẫn mang lại niềm vui khó tả. Đôi khi, tôi không thể không ngoảnh lại thời điểm mà tôi biết ít hơn rất nhiều về game và công nghệ so với bây giờ, nhưng lại hạnh phúc vô bờ bến.
Hình ảnh tổng hợp các tựa game MS-DOS kinh điển, gợi nhớ kỷ niệm gaming ngày xưa
FPS Không Còn Là “First-Person Shooter” Mà Là Nỗi Lo Hiệu Năng
FPS (Số khung hình/giây): Ám ảnh mới thay vì thể loại game
Ngày xưa, cụm từ FPS đơn giản chỉ có nghĩa là First-Person Shooter (game bắn súng góc nhìn thứ nhất). Tôi còn thấy mình thật ngầu khi biết nó là thể loại game mà bạn không thấy nhân vật của mình – Beachhead 2002, Call of Juarez, Doom và Wolfenstein 3D là những “FPS” duy nhất mà tôi từng biết đến. Tua nhanh một thập kỷ, giờ đây điều mà mọi người quan tâm nhất lại là Frames per Second (số khung hình mỗi giây). Đó cũng là lúc tôi nói lời tạm biệt với niềm hạnh phúc của sự vô tư không biết đến “vấn đề hiệu năng”.
Giờ đây, tôi ngồi trước màn hình với các lớp phủ giám sát hiệu suất, tự hỏi liệu 58 FPS có chấp nhận được không, hay tôi nên rơi vào tuyệt vọng vì chỉ đạt 90 FPS thay vì con số ba chữ số mà tôi đã trả tiền cho màn hình của mình. Những gì từng cảm thấy mượt mà giờ đây phải thực sự mượt mà. Tôi không thể tận hưởng một vụ nổ hoành tráng hay một cảnh cắt độc đáo mà không theo dõi liệu tốc độ khung hình có bị giảm hay không. Tôi từng chơi các tựa game độc quyền của Sony trên PS3 và PS4 đời đầu mà không hề biết FPS là gì – và tôi đã có những giây phút vô cùng vui vẻ.
Sau đó, tôi chuyển sang PC, và cứ thế, tôi không thể tận hưởng bất cứ điều gì dưới 60 FPS. FPS là thuật ngữ đầu tiên khiến tôi cảm thấy mình phải trở thành một kỹ thuật viên chỉ để tận hưởng trò chơi. Và một khi công tắc đó bật lên, không có đường quay lại nữa.
Bộ máy PC gaming hiện đại với Cyberpunk 2077 trên màn hình và tay cầm, biểu tượng của sự phức tạp hiệu năng trong game
Ám Ảnh Nhiệt Độ CPU Và GPU: Khi Game Thủ Thành “Kỹ Thuật Viên Phần Cứng”
Tại sao quạt thổi khí nóng và PC lại ồn ào đến vậy?
Tôi từng nghĩ nhiệt độ chỉ dành cho thời tiết. Giờ đây, chúng là lý do để tôi hoảng sợ giữa trận đấu trùm. Nhiệt độ GPU, nhiệt độ CPU, nhiệt độ Junction – đột nhiên tôi trở thành một nhà trị liệu phần cứng bán thời gian, thì thầm những lời khẳng định với dàn máy của mình để nó không bị “tan chảy”. Không phải vì tôi đã chi tiền quá ít cho bộ tản nhiệt, mà bởi vì giờ đây tôi biết có một con số mà nhiệt độ của tôi không được vượt quá, dựa trên số tiền tôi đã bỏ ra. Tại sao tôi không thể không nhìn và chỉ tận hưởng trò chơi?
HWiNFO tồn tại trên thanh tác vụ của tôi, ngay cạnh Steam. Không phải vì tôi muốn nó ở đó, mà vì tôi cần biết liệu PC của mình có đang “chạy nóng” hay không. Và vì một lý do nào đó, nhiệt độ lại giảm một cách kỳ diệu chỉ khi tôi bắt đầu theo dõi chúng – như thể nó biết mình đang bị theo dõi vậy.
Ngày xưa, một chiếc console hoặc chạy được game hoặc không. Nó tạo ra tiếng ồn? Thì sao chứ? PS4 có thể hoạt động như một động cơ phản lực, và nó vẫn chạy God of War một cách hoàn hảo. Chẳng ai nói với tôi về keo tản nhiệt hay cách căn chỉnh bơm như thể tôi đang xây dựng một lò phản ứng hạt nhân. Tôi không cần biết những thứ này. Tôi chỉ muốn chơi game. Giờ đây, nếu CPU của tôi chạm 85°C, tôi sẽ ôm ngực lo lắng. Tôi nhớ sự “ngu dốt” ấy. Nó đơn giản hơn – và mát mẻ hơn.
Hệ thống quạt tản nhiệt AiO Maingear MG-1, tượng trưng cho nỗi lo về nhiệt độ và hiệu suất máy tính của game thủ hiện đại
Cài Đặt Đồ Họa: Sát Thủ Của Trải Nghiệm “Cắm-Và-Chơi” Đơn Thuần
Các tùy chỉnh đồ họa không nên là nỗi căng thẳng
Trong một thời gian rất dài, cài đặt đồ họa thậm chí không phải là một khái niệm đối với tôi. Tôi đã rất biết ơn khi một trò chơi chạy được. Đó mới là chuẩn mực thực sự – không phải Ultra so với Low, mà là “Game này khởi động được hay crash ngay khi tôi bấm Play?” Hầu hết các trò chơi tôi lớn lên cùng đều là game sao chép, các bản port không ổn định hoặc đơn giản là tối ưu hóa kém. Nếu chúng khởi động được, và tôi có thể điều khiển nhân vật, thế là quá đủ. Tốc độ khung hình? Ai quan tâm? Bóng đổ? Tôi thậm chí còn không biết có thể tắt chúng đi.
Nhưng ngày nay thì sao? Ôi trời. Tôi đã chìm sâu vào các lỗ hổng tối ưu hóa trước cả khi tôi bấm New Game. Mỗi lần phát hành game là một sự kiện – đầu tiên Digital Foundry tung ra hướng dẫn cài đặt của họ, sau đó là hàng giờ tôi thử nghiệm xem sự kết hợp nào mang lại cho tôi sự sắc nét, ổn định và sự “an toàn nhiệt độ” tốt nhất. Nó giống như lắp ráp đồ nội thất IKEA mà không có hướng dẫn sử dụng và luôn sợ bị giật hình. Thành thật mà nói, điều duy nhất tôi thực sự nhớ từ việc chỉ có một chiếc PS4 là sự đơn giản – tôi bỏ đĩa vào, và cài đặt duy nhất tôi chỉnh sửa là bật phụ đề, thế thôi. Không DLSS, không FSR, không ngân sách truyền tải texture. Chỉ có tôi, tay cầm của tôi, và một trò chơi chạy theo cách nó được định sẵn. Tôi đã không biết mình có được sự dễ dàng đến thế nào.
Card đồ họa Nvidia GeForce RTX 4070 Super Founders Edition, linh kiện quan trọng cho việc tinh chỉnh cài đặt đồ họa trong game
Giao Dịch Vi Mô (Microtransactions) Biến Game Thành “Trung Tâm Mua Sắm”
Nhớ những phần thưởng trong game, không phải microtransactions
Tôi nhớ cái cảm giác hồi hộp khi mở khóa một thứ gì đó trong game. Bạn làm được điều gì đó thú vị, đạt một cột mốc, hoặc chỉ đơn giản là cày cuốc, và bùm – một bộ trang phục, vũ khí, hoặc màn chơi mới xuất hiện như một món quà bất ngờ. Nhưng giờ thì sao? Điều duy nhất xuất hiện là một tab cửa hàng. Skin không phải là thứ để kiếm được, chúng là thứ để mua. Sự tiến bộ không còn mang tính cá nhân, nó được định giá. Và điều tồi tệ nhất? Nó hiệu quả. Tôi đã chi tiền thật cho những thứ ảo nhiều hơn tôi muốn thừa nhận.
Khoảnh khắc tôi thực sự nhận ra các giao dịch vi mô đã siết chặt mình là khi tôi dành một giờ tranh luận xem một skin battle pass chỉ để làm đẹp có “đáng giá” hay không. Không tốt chút nào. Đó không phải là cuộc đối thoại tôi nên có với chính mình lúc 2 giờ sáng. Tôi nhớ khi loại tiền tệ duy nhất tôi cần trong game là sự kiên nhẫn, chứ không phải tiền tệ cao cấp. Chúng ta đã đi một chặng đường dài, nhưng tôi sẽ nói dối nếu không thừa nhận mình nhớ những ngày mà việc hoàn thành cấp độ khó nhất của game mang lại cho bạn một phần thưởng, chứ không phải một lời nhắc nhở ghé thăm cửa hàng.
Giao dịch vi mô duy nhất mà tôi từng thấy đáng giá, theo ý kiến của tôi, là mua Battle Pass Fortnite vào năm 2017 cho Mùa 3. Kể từ đó, nó đã tự bù đắp chi phí.
Một góc setup PC gaming hiện đại với trang trí thẩm mỹ, gợi nhớ về những chi phí phát sinh ngoài game
Chơi Game Hay “Nghiên Cứu Meta”?
Từng chơi bằng hết sức mình, giờ tìm kiếm “cách chơi tốt nhất” của người khác
Đã có lúc tôi chỉ đơn giản là chơi game. Thua một vòng? Tôi sẽ thử lại, chơi tốt hơn, thông minh hơn. Tôi không cần tìm hiểu về các bảng xếp hạng cấp bậc (tier list) hay cách xây dựng vũ khí (weapon builds). Tôi chỉ chơi thôi. Nó thô ráp, lộn xộn và vô cùng bổ ích. Nhưng giờ đây, nếu tôi muốn cạnh tranh dù chỉ một chút, tôi phải nghiên cứu các bảng tính, ghi chú vá lỗi và các chủ đề trên Reddit. Điều gì đã xảy ra với niềm vui tự mình tìm hiểu mọi thứ?
“Meta” đã khiến mọi thứ cảm giác như chỉ có một cách “đúng” để chiến thắng – và tệ hơn, nếu tôi không làm theo, tôi đang lãng phí thời gian của mình. Mỗi trò chơi bây giờ là một phòng thí nghiệm. Tôi kiểm tra xem “build” của mình có sự phối hợp tốt không. Tôi tự hỏi liệu khẩu súng mình yêu thích có còn khả dụng sau bản nerf mới nhất không. Thật mệt mỏi. Và điều trớ trêu là, tôi từng yêu thích thử thách để trở nên giỏi hơn. Giờ đây, tôi chỉ học cách sao chép những người giỏi hơn.
Bối cảnh trường học được tái tạo trong Fortnite, một ví dụ về sự sáng tạo nhưng cũng phản ánh sự phức tạp của game hiện đại và "meta"
Khi kiến thức công nghệ càng nhiều, niềm vui chơi game càng ít
Tôi không thể không cảm thấy rằng càng biết nhiều, tôi càng ít có thời gian để thực sự chơi game.
Hãy nhìn xem, tôi nhận ra rằng tôi đang than thở về sự mất mát của tuổi thơ cũng như nỗi nhớ về thời kỳ “đơn giản hơn” – khi mọi thứ xoay quanh những thế giới chúng ta đắm chìm vào, chứ không phải những bảng tính mà chúng ta xây dựng xung quanh chúng. Ở đâu đó trên con đường này, việc chơi game đã không còn là “cắm-và-chơi” (plug and play) nữa, mà bắt đầu giống như “chuẩn bị và cầu nguyện” (prep and pray).
Tôi hiểu – kiến thức là sức mạnh. Và tất nhiên tôi muốn có phần cứng mới nhất và tốt nhất, và tôi sẽ tiếp tục dành hàng giờ để lo lắng về khung hình và nhiệt độ, nhưng tôi không thể không cảm thấy rằng càng biết nhiều, tôi càng ít có thời gian để thực sự chơi game. Và có lẽ, chỉ có lẽ, tôi đã tốt hơn khi không biết tất cả những điều này ngay từ đầu.