Máy tính của bạn thường có các cài đặt quạt mặc định, quy định tốc độ quay dựa trên giá trị nhiệt độ nhất định. Những cài đặt này được gọi là đường cong quạt (fan curve) – nhiệt độ của PC hoặc một linh kiện cụ thể càng cao, hệ thống làm mát sẽ hoạt động càng nhanh để giữ chúng trong phạm vi tối ưu. Mặc dù bạn có thể cài đặt một số phần mềm cho macOS, Linux hoặc Windows để thay đổi các cài đặt này và ghi đè lên bo mạch chủ, nhưng chúng tôi khuyên bạn nên thực hiện các điều chỉnh trực tiếp trong UEFI BIOS. Dưới đây là 5 lý do chính đáng giải thích tại sao việc điều chỉnh fan curve trong BIOS/UEFI lại là lựa chọn tối ưu cho người dùng Việt Nam muốn kiểm soát hoàn toàn hệ thống làm mát của mình.
1. Dễ Dàng Như Sử Dụng Phần Mềm
Giao diện UEFI trực quan, công cụ quản lý quạt tích hợp
Trước đây, BIOS là nơi mà không ai muốn đặt chân vào. Chúng không mấy đẹp mắt, khó sử dụng và thiếu chức năng so với các đối tác hiện đại. Unified Extensible Firmware Interface (UEFI) ra đời để thay thế Basic Input/Output System (BIOS) và mang lại những cải tiến đáng kể về giao diện người dùng (UI), chức năng và khả năng phản hồi. Bạn thậm chí có thể sử dụng chuột thay vì bàn phím, giúp việc điều hướng trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.
Việc thiết lập các đường cong quạt tùy chỉnh rất đơn giản trên hầu hết các giải pháp UEFI của bo mạch chủ. Nhiều nhà sản xuất bo mạch chủ có các công cụ cụ thể để quản lý quạt tản nhiệt và bộ làm mát chất lỏng AIO. Bạn sẽ thấy các đầu cắm bơm (pump headers) trên một số bo mạch chủ, có thể được dùng để điều chỉnh tốc độ bơm tùy thuộc vào tải CPU (và GPU nếu trong một vòng làm mát tùy chỉnh). Những công cụ này tiện lợi như phần mềm được viết cho hệ điều hành, cho phép bạn tinh chỉnh từng đầu cắm quạt đã kết nối một cách chính xác.
Hệ thống làm mát bên trong thùng máy NZXT H7 Flow RGB, minh họa quạt tản nhiệt PC được điều khiển bằng fan curve.
2. Cải Thiện Tỷ Lệ Tiếng Ồn và Hiệu Suất Làm Mát
Giảm tiếng ồn đột ngột, tối ưu hóa phản ứng nhiệt độ
Không ai muốn một chiếc PC phát ra âm thanh như động cơ phản lực, và đó là lúc fan curve phát huy tác dụng. Thay vì quạt quay ở 40% rồi tăng đột ngột lên 80% ngay lập tức, bạn có thể làm mịn đường cong này, điều chỉnh từng bước để tăng dần tốc độ quạt và cuối cùng là giảm tiếng ồn đầu ra. Hệ thống của bạn đôi khi sẽ xử lý các tải tăng đột biến, khiến nhiệt độ nhảy vọt trong một hoặc hai giây, điều này có thể dẫn đến việc quạt đột ngột tăng tốc độ, gây ra tiếng ồn khó chịu nếu xảy ra thường xuyên.
Một đường cong quạt mượt mà hơn sẽ giúp quạt của bạn phản ứng với sự thay đổi nhiệt độ một cách ít hỗn loạn hơn. Ví dụ, tôi cấu hình quạt CPU chính của mình ở 30% cho 40°C, 40% cho 50°C, 50% cho 60°C, 60% cho 70°C và 75% cho 80°C, đạt 100% ở 85°C. Làm như vậy sẽ đảm bảo các linh kiện của bạn hoạt động như mong muốn mà không bị giảm hiệu suất do quá nhiệt (thermal throttling – tùy thuộc vào giải pháp làm mát của bạn) và không gây quá nhiều tiếng ồn ở các mức tải thấp hơn. Bằng cách thiết lập một fan curve với tỷ lệ tiếng ồn/hiệu suất tốt hơn, bạn sẽ tận hưởng trải nghiệm sử dụng máy tính yên tĩnh hơn.
3. Kéo Dài Tuổi Thọ Của Quạt và Linh Kiện
Giảm áp lực vận hành, hạn chế hỏng hóc cơ học
Giống như bất kỳ thứ gì có bộ phận chuyển động, bạn càng ép quạt PC hoạt động mạnh, khả năng giảm tuổi thọ của chúng càng cao. Mỗi bộ phận đều có tuổi thọ hữu hạn, có thể bị rút ngắn nếu quạt quay ở công suất gần tối đa liên tục. Bằng cách điều chỉnh fan curve phù hợp, bạn có thể giảm cường độ hoạt động của quạt tản nhiệt thùng máy và quạt tản nhiệt CPU, có khả năng giúp chúng hoạt động lâu hơn trước khi động cơ bị kẹt hoặc xảy ra lỗi cơ học khác. Điều này có thể giúp bạn tiết kiệm đáng kể chi phí thay thế nếu đang sử dụng các loại quạt đắt tiền.
Ba quạt tản nhiệt Lian Li UNI SL-INFI120 được lắp đặt trong thùng máy tính, tăng cường khả năng làm mát và kéo dài tuổi thọ linh kiện PC.
4. Cài Đặt Được Áp Dụng Ngay Khi Khởi Động Hệ Thống
Độc lập với hệ điều hành, tính nhất quán trên mọi môi trường
Phần tốt nhất khi sử dụng BIOS là mọi cài đặt đều được lưu trữ trên ROM của bo mạch chủ và được tải lên mỗi khi hệ thống khởi động. Thay vì phải dựa vào phần mềm để tải và áp dụng cài đặt khi Windows khởi động, UEFI BIOS của bạn sẽ tải cấu hình quạt của bạn ngay khi hệ thống vượt qua các kiểm tra ban đầu thành công. Điều này cho phép bạn khởi động vào bất kỳ hệ điều hành nào và tận hưởng cùng một đường cong quạt, giữ cho hệ thống của bạn luôn mát mẻ mà không gây ra quá nhiều tiếng ồn hoặc hao mòn không cần thiết. Điều này đặc biệt hữu ích cho các hệ thống chạy đa hệ điều hành.
Ba quạt tản nhiệt Lian Li UNI SL-INFI120 được lắp đặt trong thùng máy tính, tăng cường khả năng làm mát và kéo dài tuổi thọ linh kiện PC.
5. Ngăn Ngừa Giảm Hiệu Suất (Thermal Throttling) Và Hư Hại
Duy trì xung nhịp cao, bảo vệ linh kiện quan trọng
Tùy thuộc vào cách cấu hình fan curve mặc định của bạn, việc điều chỉnh chúng có thể giúp bạn tránh được hiện tượng giảm hiệu suất do quá nhiệt (thermal throttling) bằng cách tăng dần tốc độ quạt khi tải trọng được áp dụng. Việc chủ động “đi trước đường cong” (chơi chữ) sẽ cho phép PC của bạn duy trì xung nhịp cao hơn vì nhiệt độ được kiểm soát tốt hơn. Tùy thuộc vào sức mạnh của các linh kiện được cài đặt trong hệ thống của bạn, bạn có thể tận dụng hiệu năng PC tốt hơn nhiều với vài đường cong quạt được cấu hình hợp lý.
Điều quan trọng là phải xem xét các CPU AMD và Intel hiện đại vì chúng được thiết kế để chạy nhanh nhất có thể theo giới hạn kiến trúc và nhiệt độ của chúng. Bạn sẽ không cần phải ép xung (overclock) một CPU hiện đại có tính năng tự động tăng tốc (automatic boosting) được bật, vì chúng sẽ tự động tăng tốc lên đến giới hạn nhiệt độ. Các đường cong quạt “hung hãn” hơn (đặt tốc độ 100% ở ngưỡng nhiệt độ thấp hơn) sẽ giữ cho CPU chạy ở nhiệt độ thấp hơn với cùng các cài đặt ép xung được áp dụng, giúp duy trì hiệu suất tối đa trong thời gian dài.
Tản nhiệt CPU NZXT T120 RGB được lắp đặt trên bo mạch chủ, minh họa tầm quan trọng của việc điều chỉnh fan curve để chống thermal throttling.
Bạn nên dành thời gian tìm hiểu sâu về UEFI BIOS của mình để xem mọi thứ hoạt động như thế nào, thực hiện một số điều chỉnh cho các phần khác nhau của hệ thống và làm quen với những lúc bạn có thể cần khắc phục sự cố. Giao diện người dùng của BIOS hiện đại cực kỳ dễ theo dõi và cho phép bạn thay đổi hoàn toàn cách PC hoạt động với EXPO/XMP và các chức năng nâng cao khác. Việc thiết lập các đường cong quạt tại đây là một cách tuyệt vời để đảm bảo chúng luôn được tải, bất kể cài đặt khởi động và hệ điều hành nào. Hãy bắt đầu khám phá và tối ưu hóa hệ thống làm mát của bạn ngay hôm nay để có trải nghiệm PC tốt nhất!