Quá trình viết một cuốn tiểu thuyết (hoặc bất kỳ dự án sáng tạo quy mô lớn nào) thường đi kèm với sự hỗn loạn khó lường. Các ghi chú có thể rải rác khắp nơi, những ý tưởng còn dang dở nằm trong hàng tá ứng dụng. Đã đến lúc tìm kiếm một công cụ có thể tập trung mọi thứ vào một nơi và giúp quy trình làm việc được sắp xếp hợp lý, tối ưu năng suất.
Và đó là Logseq, một ứng dụng phác thảo và ghi chú mã nguồn mở được xây dựng đặc biệt cho các quy trình tư duy liên kết theo mạng lưới. Ban đầu, tôi không kỳ vọng nhiều, nhưng Logseq đã chứng minh nó là một trong những công cụ mạnh mẽ nhất tôi từng sử dụng, bởi bộ tính năng của nó hoàn toàn phù hợp với nhu cầu của một người viết. Sau đây là cách Logseq đã hỗ trợ tôi trong hành trình viết tiểu thuyết của mình.
Quản lý Ý Tưởng Phi Tuyến Tính
Viết truyện hư cấu không phải là một đường thẳng; các ý tưởng thường xuất hiện không theo thứ tự, có thể là một tình tiết bất ngờ ở đây, một phần bối cảnh ở đó, hay một câu thoại tưởng chừng không liên quan. Điều tôi yêu thích ở Logseq ngay từ đầu là tôi không cần phải sắp xếp mọi thứ để bắt đầu sử dụng nó một cách hiệu quả. Tôi chỉ cần ghi một ý tưởng vào phần ghi chú hàng ngày (mục Journal), liên kết một tên hoặc khái niệm bằng dấu ngoặc kép [[ ]], rồi chuyển sang ý tưởng tiếp theo. Sau này, tôi có thể dễ dàng tìm thấy mọi nơi mà ý tưởng đó được nhắc đến. Điều này tốt hơn nhiều so với việc sử dụng một tài liệu khổng lồ hay các ghi chú dán (sticky notes), và là một cách tuyệt vời để nhanh chóng nhắc nhở bản thân về các chi tiết cũ, giúp duy trì tính nhất quán cho tác phẩm.
Dễ Dàng Tìm Kiếm và Nhóm Các Ý Tưởng với Thẻ (Tags)
Khi các ghi chú của tôi chồng chất, việc tìm kiếm các luồng ý tưởng cụ thể có thể trở nên phức tạp. Đây là lúc các thẻ (tags) phát huy tác dụng. Trong Logseq, bạn có thể gắn thẻ cho bất kỳ từ nào, và nó ngay lập tức trở nên có thể tìm kiếm và nhóm lại được. Ví dụ, tôi gắn thẻ #unresolved cho những cảnh hoặc mạch truyện chưa được giải quyết. Tìm kiếm thẻ đó sẽ đưa tôi đến một danh sách tất cả các khối (blocks) có cùng thẻ. Đây là một cách tuyệt vời để theo dõi những cảnh cần được chú ý nhiều hơn hoặc nhóm các cảnh có liên quan với nhau.
Để việc này dễ dàng hơn, tôi đã cài đặt plugin Tags, bạn có thể tìm thấy nó trong Settings > Plugins và tìm kiếm “tags”. Plugin này cung cấp một cách trực tiếp để tìm kiếm các thẻ cụ thể và xem tất cả chúng được bố trí.
Cấu Trúc Cảnh Truyện Rõ Ràng với Hệ Thống Phác Thảo (Outline)
Logseq được xây dựng như một ứng dụng ghi chú lấy phác thảo làm trung tâm, đây chính là điểm bán hàng chính của nó. Mỗi ghi chú là một gạch đầu dòng (còn gọi là khối/block) mà tôi có thể mở rộng, thu gọn hoặc lồng vào nhau. Điều này cực kỳ hữu ích cho việc viết sáng tạo vì nó cung cấp một cách để tổ chức các cảnh và chương có nhiều nhánh khác nhau.
Ví dụ, tôi có thể tạo một hệ thống phân cấp bằng gạch đầu dòng như Chương > Cảnh 1 > Ai tham gia > v.v. mà tiếp tục phân nhánh, và thu gọn toàn bộ khi tôi muốn tập trung vào phần khác. Nó giống như Binder của Scrivener, nhưng nhanh hơn và linh hoạt hơn. Việc sắp xếp lại các khối cũng rất dễ dàng; chỉ cần kéo các gạch đầu dòng xung quanh, không cần sao chép – dán.
Củng Cố Chi Tiết với Tính Năng Flashcard
Viết tiểu thuyết (hay bất cứ thứ gì khác) đòi hỏi việc theo dõi vô số chi tiết phức tạp. Trong trường hợp của tôi: dòng thời gian, lịch sử nhân vật và thuật ngữ được tạo ra. Hệ thống Flashcard của Logseq được xây dựng để học tập và ghi nhớ, rất hữu ích cho sinh viên, nhưng cũng có thể là một tài sản quý giá cho các quy trình làm việc phi học thuật như viết sáng tạo; nó cho phép tôi biến các ghi chú thụ động thành trí nhớ chủ động.
Bất kỳ khối nào cũng có thể trở thành một flashcard chỉ bằng cách gắn thẻ #card vào đó. Logseq sẽ tự động thêm nó vào hệ thống lặp lại. Khi tạo thẻ từ khối của bạn, bạn có thể nhấn Tab để thêm một dòng thụt lề bên dưới gạch đầu dòng với một gạch đầu dòng khác. Thiết kế này có nghĩa là gạch đầu dòng trên cùng là câu hỏi và gạch đầu dòng thụt lề là câu trả lời, bạn có thể xem lại trong phần Flashcards. Nhưng tôi sử dụng nó để xem lại các chi tiết mở rộng về những mẩu thông tin ngắn gọn.
Vì vậy, flashcard của tôi có thể là “tình tiết gây cấn”, và khi nhấp vào Show Answer sẽ hiển thị bất kỳ chi tiết nào tôi đã ghi chú cho tình tiết đó. Làm điều này lặp đi lặp lại giúp tôi ghi nhớ tất cả các chi tiết trong câu chuyện của mình.
Trực Quan Hóa Cấu Trúc Câu Chuyện với Chế Độ Xem Đồ Thị (Graph View)
Khi tôi bắt đầu xây dựng các trang nhân vật, các điểm cốt truyện và xây dựng thế giới, chế độ xem đồ thị (Graph View) đã dần dần giúp tôi phác thảo cấu trúc của câu chuyện tổng thể. Việc có thể thu nhỏ và nhìn thấy các kết nối một cách trực quan giúp tôi phát hiện ra những khoảng trống và cơ hội mà bạn có thể bỏ lỡ trong một tài liệu tuyến tính. Hơn nữa, bạn có thể xuất đồ thị của mình dưới dạng hình ảnh, và có thể tham khảo bất cứ lúc nào mà không cần mở Logseq.
Giao diện Graph View của Logseq hiển thị liên kết ý tưởng trực quan
Logseq không chỉ giúp tôi duy trì sự ngăn nắp mà còn mang lại một góc nhìn mới về quy trình viết của tôi. Các ý tưởng và kết nối dễ dàng theo dõi hơn nhiều nhờ các tính năng ngoặc kép [[ ]] và thẻ, và chế độ xem đồ thị là một yếu tố thay đổi cuộc chơi đối với cách bố cục trực quan các chi tiết câu chuyện của tôi. Nếu bạn đang viết một dự án lớn, Logseq có thể là người bạn đồng hành sáng tạo hoàn hảo. Hãy thử trải nghiệm Logseq để biến những ý tưởng hỗn độn thành một quy trình làm việc có tổ chức và hiệu quả.
