Trong thế giới công nghệ phát triển không ngừng, việc tối ưu hóa trải nghiệm mua sắm trực tuyến đã trở thành một xu hướng tất yếu. Các tiện ích mở rộng trình duyệt (browser extensions) ra đời với lời hứa mang lại sự tiện lợi và tiết kiệm, điển hình là Honey – một công cụ nổi tiếng giúp người dùng tìm kiếm mã giảm giá tự động. Tuy nhiên, ít ai ngờ rằng chính tiện ích này lại vướng vào một vụ bê bối lớn, bị cáo buộc lén lút “chiếm đoạt” hoa hồng từ các nhà sáng tạo nội dung và người tiêu dùng.
Vụ việc bắt đầu được YouTuber MegaLag phanh phui, cho thấy Honey đã chèn cookie tiếp thị liên kết của riêng mình vào trang thanh toán, ngay cả khi người tiêu dùng đã truy cập qua mã liên kết của người khác. Điều này đã dẫn đến một vụ kiện tập thể chống lại công ty mẹ của Honey là PayPal, do YouTuber và luật sư Devin “LegalEagle” Stone khởi xướng. Vậy chính xác Honey đã làm gì, và tại sao hành động này lại gây ra một làn sóng phản đối dữ dội đến vậy?
Honey Bị Cáo Buộc Chiếm Đoạt Hoa Hồng Từ Các Nhà Sáng Tạo Như Thế Nào?
Để hiểu rõ hơn về vụ việc, chúng ta cần nắm được cách thức hoạt động của tiếp thị liên kết (affiliate marketing). Khi các nhà sáng tạo nội dung đánh giá sản phẩm hoặc đặt liên kết mua hàng trực tuyến, các liên kết này thường đi kèm với một mã liên kết (affiliate code). Mã này sẽ được lưu trữ dưới dạng cookie trong trình duyệt của bạn, giúp các nền tảng như Amazon xác định ai là người đã giới thiệu bạn đến trang sản phẩm. Sau khi đơn hàng được hoàn tất và vận chuyển, người giới thiệu sẽ nhận được một tỷ lệ phần trăm hoa hồng nhất định từ giá trị sản phẩm.
Điều quan trọng là quá trình này không làm tăng thêm chi phí cho người tiêu dùng. Nếu bạn mua hàng mà không thông qua bất kỳ mã liên kết nào, Amazon (hoặc trang web tương tự) sẽ giữ lại phần hoa hồng đó làm lợi nhuận bổ sung. Do đó, việc sử dụng mã liên kết của người sáng tạo yêu thích là một cách tuyệt vời để ủng hộ họ mà không mất thêm tiền.
Mục đích ban đầu của Honey là tìm kiếm và tự động áp dụng các mã giảm giá vào giỏ hàng của bạn, giúp bạn có được ưu đãi tốt nhất khi mua sắm trực tuyến. Chẳng hạn, khi bạn đặt pizza từ Domino’s hay mua màn hình mới trên NewEgg, Honey sẽ giúp bạn tìm kiếm mã giảm giá phù hợp. Mô hình kinh doanh của Honey cũng dựa trên việc nhận hoa hồng từ các trang web tham gia. Nếu chỉ dừng lại ở đó, sẽ không có vấn đề gì. Nhưng theo cáo buộc, Honey đã đi xa hơn.
Khi bạn nhấp vào một liên kết từ nhà sáng tạo yêu thích để mua một sản phẩm dựa trên đề xuất của họ, Honey vẫn sẽ kiểm tra mã giảm giá tại trang thanh toán. Tuy nhiên, tiện ích này sau đó lại chèn mã liên kết của riêng nó như một cookie affiliate vào trình duyệt của bạn. Thậm chí, Honey còn thực hiện hành vi này ngay cả khi không tìm thấy bất kỳ mã giảm giá nào để cung cấp cho người tiêu dùng, chỉ hiển thị thông báo “đã kiểm tra” và không tìm thấy.
Hầu hết các trang web đều hoạt động dựa trên cơ chế “lần nhấp cuối cùng” (last-click attribution). Điều này có nghĩa là, nếu bạn nhấp vào một liên kết từ XDA, thêm sản phẩm vào giỏ hàng, sau đó lại nhấp vào một liên kết khác dẫn đến cùng trang web từ Linus Tech Tips và hoàn tất giao dịch, Linus Tech Tips sẽ nhận được hoa hồng. Điều này được coi là công bằng, vì “lần nhấp cuối cùng” thường là yếu tố quyết định thúc đẩy người tiêu dùng hoàn thành giao dịch. Tuy nhiên, điều Honey đã làm là giả lập lần nhấp cuối cùng bằng cách mở một liên kết trong nền, thay thế cookie theo dõi bằng cookie của riêng mình, từ đó chiếm đoạt hoa hồng mà lẽ ra thuộc về người sáng tạo ban đầu đã giới thiệu bạn.
Honey Không Chỉ Thay Thế Cookie Affiliate
Kể từ khi vụ việc ban đầu được công khai, nhiều nhà sáng tạo nội dung đã lên tiếng chia sẻ những trải nghiệm tương tự. Một ví dụ điển hình là Theo Browne, người sáng lập T3, đã chia sẻ về một mã giảm giá từ Affinity mà người xem kênh của anh có thể sử dụng để được giảm giá. Affinity không có hệ thống liên kết chính thức, nhưng Browne vẫn nhận được hoa hồng mỗi khi mã của anh được sử dụng. Browne nhận thấy số lượng đơn hàng qua mã của mình không hợp lý và cuối cùng đã từ chối phần lớn số tiền hoa hồng “được nợ”, chỉ nhận một con số hợp lý hơn. Kết quả là mã giảm giá này đã bị ngừng sử dụng.
Giao diện tiện ích mở rộng Honey hoạt động trên trang mua sắm Amazon
Vấn đề còn trở nên nghiêm trọng hơn với chương trình “Honey Gold”. Honey Gold là một chương trình hoàn tiền, cho phép người dùng tích lũy điểm để đổi lấy các phần thưởng khác trực tuyến. Trong video của MegaLag, anh ấy đã tham gia chương trình liên kết của NordVPN và mua hai gói đăng ký: một gói có sử dụng Honey và một gói không. Đối với gói không dùng Honey, anh nhận được 35 USD hoa hồng. Nhưng khi anh dùng Honey và kích hoạt Honey Gold, hoa hồng đã chuyển về tay Honey, và anh chỉ nhận được 89 điểm Honey Gold, tương đương với 0.89 USD.
Rõ ràng, Honey đã lợi dụng cơ chế hoa hồng được trả dựa trên sự hiện diện của cookie trong trình duyệt để thay thế cookie đó và chiếm đoạt tiền hoa hồng. Kết hợp với việc Honey sau đó chỉ hoàn lại một khoản tiền rất nhỏ cho người dùng (trong trường hợp Honey Gold và NordVPN), không ngạc nhiên khi cả nhà sáng tạo nội dung và người tiêu dùng đều cảm thấy bị thiệt thòi.
MegaLag đã tiết lộ rằng video của anh chỉ là phần đầu tiên trong một chuỗi ba phần, và có vẻ như các video tiếp theo sẽ đề cập đến nhiều trường hợp tương tự như của Theo Browne. Vụ bê bối này đã làm dấy lên những lo ngại nghiêm trọng về sự minh bạch và đạo đức trong ngành tiếp thị liên kết, cũng như vai trò của các tiện ích mở rộng trình duyệt trong việc bảo vệ quyền lợi của người dùng và nhà sáng tạo.
Kết Luận
Vụ bê bối liên quan đến tiện ích mở rộng Honey đã phơi bày một khía cạnh đáng lo ngại về cách các công cụ tưởng chừng như vô hại có thể can thiệp vào mô hình kinh doanh trực tuyến. Việc Honey bị cáo buộc giả lập các hành vi của người dùng và thay thế cookie tiếp thị liên kết để chiếm đoạt hoa hồng không chỉ gây thiệt hại cho các nhà sáng tạo nội dung mà còn làm suy yếu niềm tin của người tiêu dùng.
Đối với người dùng, đây là một lời nhắc nhở quan trọng về sự cần thiết của việc hiểu rõ cách các tiện ích mở rộng hoạt động và những dữ liệu mà chúng có thể truy cập. Đối với các nhà sáng tạo, vụ việc này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi và kiểm tra các nguồn thu nhập liên kết của mình. Hy vọng rằng vụ kiện tập thể này sẽ mang lại sự rõ ràng và công bằng cho tất cả các bên, đồng thời thiết lập các tiêu chuẩn đạo đức cao hơn cho ngành công nghiệp tiện ích mở rộng trình duyệt và tiếp thị liên kết. Hãy luôn tỉnh táo và thông thái khi duyệt web để bảo vệ quyền lợi của chính mình.
