Trong sự kiện ra mắt ROG Xbox Ally và ROG Xbox Ally X gần đây, Microsoft không chỉ giới thiệu phần cứng mới mà còn hé lộ giao diện phần mềm sẽ vận hành những chiếc handheld PC mang thương hiệu Xbox này. Dường như, Windows cuối cùng đã có thể “buông bỏ” chuột và bàn phím, nhưng những gì chúng ta thấy còn nhiều hơn thế, và tất cả điều này có được là nhờ vào Valve cùng hệ điều hành SteamOS của họ.
Nếu bạn là một game thủ PC, hẳn đã quen với những phiền toái mà Windows thường gây ra cho trải nghiệm chơi game. Những bản cập nhật khó chịu, lượng lớn bloatware được cài đặt kèm Windows, một số cài đặt mặc định có hại cho hiệu năng game, và sự bất tiện khi điều hướng Windows chỉ bằng tay cầm khi bạn muốn chơi game trên TV chỉ là vài ví dụ điển hình.
Biểu tượng Windows với các dấu cảnh báo xung quanh, thể hiện những vấn đề của hệ điều hành này với trải nghiệm chơi game trên PC, cùng tay cầm và bàn phím.
Game thủ PC đã phải đối mặt với những vấn đề này suốt hàng thập kỷ, khi Windows luôn là và vẫn là hệ điều hành mặc định cho PC gaming. Tuy nhiên, nhờ Valve và SteamOS, cùng các bản phân phối Linux tập trung vào game khác như Bazzite, Microsoft không còn có thể phớt lờ những thiếu sót của Windows đối với việc chơi game.
SteamOS đã chứng minh rằng bạn hoàn toàn có thể có một hệ điều hành gọn nhẹ, trực quan và mượt mà dành riêng cho gaming, không cần đến bàn phím hay chuột. Nhưng sự tiện lợi khi sử dụng chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Hiện nay, khi đã có những thiết bị như Lenovo Legion Go S, có cả phiên bản chạy Windows và SteamOS, chúng ta càng thấy rõ Windows cồng kềnh và kém hiệu quả đến mức nào.
Máy chơi game cầm tay Lenovo Legion Go S chạy hệ điều hành Windows hoặc SteamOS, được dùng để so sánh hiệu năng gaming.
Dave2D gần đây đã so sánh hai phiên bản Lenovo Legion Go S, vốn có phần cứng giống hệt nhau ngoại trừ hệ điều hành. Kết quả cho thấy game nói chung chạy mượt mà và thường xuyên nhanh hơn trên SteamOS so với Windows, bất chấp SteamOS sử dụng lớp dịch Proton để chạy các game này.
Nói cách khác, game chạy tốt hơn thông qua một lớp dịch trên Linux so với khi chạy nguyên bản trên Windows. Điều này đáng lẽ không thể chấp nhận được, nhưng bằng cách nào đó lại trở thành “chuyện thường ngày ở huyện” đối với Windows. Không chỉ vậy, phiên bản SteamOS của Legion Go S còn có thời lượng pin dài hơn, không có cập nhật bắt buộc và chế độ ngủ tiện lợi cho phép bạn tạm dừng chơi game, để thiết bị sang một bên và tiếp tục ngay lập tức sau đó.
Valve đã thực sự “đốt lửa” dưới chân Microsoft và Windows bằng SteamOS. Mặc dù Microsoft im lặng trong một khoảng thời gian khá dài, công ty hiện bắt đầu chia sẻ chi tiết về tầm nhìn gaming trên Windows của mình, và thành thật mà nói, những gì tôi thấy thật đáng mong đợi.
Windows bước vào “Chế độ chơi game”
Kể từ khi Valve ra mắt phiên bản SteamOS được cải tiến, vốn vận hành Steam Deck và hiện cũng tương thích với hầu hết handheld PC chạy Windows, chúng tôi đã chờ đợi phản ứng từ Microsoft.
Trước đây, những lời đáp trả của gã khổng lồ Redmond chỉ là những tuyên bố sáo rỗng về việc “kết hợp Xbox và Windows” để tạo ra trải nghiệm gaming tốt hơn cho game thủ Windows. Tuy nhiên, hành động của công ty lại khá đáng thất vọng. Ngoài một số cập nhật cho Xbox Game Bar và bổ sung chế độ gọn nhẹ cho ứng dụng Xbox trên PC, chúng tôi không nhận được gì đáng kể.
Ảnh chụp màn hình giao diện chọn game trên một thiết bị handheld PC chạy Windows.
Với buổi ra mắt chính thức của ROG Xbox Ally X và Xbox ROG Ally, điều này đã thay đổi. Microsoft đã cho chúng ta thấy thoáng qua về một giao diện Windows mới được thiết kế dành riêng cho tay cầm, và nó trông đầy hứa hẹn.
Đầu tiên, hãy tạm quên màn hình desktop Windows đi. Các thiết bị handheld ROG Xbox Ally sẽ khởi động trực tiếp vào một giao diện toàn màn hình giống Xbox, được tối ưu hóa cho tay cầm. Đây là một phiên bản Windows đã được tinh chỉnh, cho phép bạn thực hiện mọi thứ chỉ bằng tay cầm. Bạn có thể đăng nhập vào tài khoản Microsoft, nhập mã PIN trên màn hình chào mừng, điều chỉnh cài đặt, và thậm chí là đa nhiệm.
Ảnh chụp màn hình giao diện Xbox Dashboard được thiết kế lại trên Windows.
Ứng dụng Xbox đóng vai trò là một trung tâm và trình khởi chạy game thống nhất. Nó liệt kê tất cả các game bạn đã cài đặt trên thiết bị, dù là game từ PC Game Pass, game Steam, hay game miễn phí từ Epic Games Store. Bạn có thể truy cập tất cả từ một bảng điều khiển thống nhất, loại bỏ sự cần thiết phải liên tục chuyển đổi giữa hàng tá trình khởi chạy game.
Tuy nhiên, bạn vẫn có thể sử dụng các trình khởi chạy game khác, chẳng hạn như Steam ở chế độ Big Picture; bạn không bị giới hạn chỉ với ứng dụng Xbox.
Ảnh chụp màn hình giao diện Xbox Dashboard trên Windows được cải tiến đáng kể.
Xbox Game Bar cuối cùng cũng phát huy tác dụng trong thiết lập này. Thay vì gần như không thể sử dụng được, nó sẽ là nơi chứa các phần mềm như ASUS Armoury Crate, cho phép bạn điều chỉnh các tùy chọn như âm lượng và độ sáng, theo dõi các chỉ số hiệu năng trong game, và nhiều hơn nữa. Tóm lại, Game Bar đóng vai trò như menu Quick Access trên Steam Deck, điều này nghe có vẻ rất tuyệt vời.
Xbox Game Bar được thiết kế lại, chạy widget ASUS Armoury Crate trên Windows.
Kết hợp lại, ứng dụng Xbox và Game Bar tạo ra một giao diện ưu tiên tay cầm, không khác mấy so với bảng điều khiển Xbox và rất giống với chế độ Game Mode trên SteamOS.
Ảnh chụp màn hình giao diện chuyển đổi tác vụ thân thiện với tay cầm trên Windows.
Nếu bạn muốn trải nghiệm Windows cổ điển, bạn có thể gọi màn hình desktop chỉ bằng một nút bấm và sau đó điều hướng bằng cần analog hoặc chuột và bàn phím. Tóm lại, trải nghiệm Windows trên thiết bị cầm tay này khá giống với SteamOS, cung cấp chế độ Game Mode giống Steam Deck và chế độ desktop Windows cổ điển mà tất cả chúng ta đều quen sử dụng.
Máy chơi game cầm tay ROG Ally X với lớp hoàn thiện màu đen.
Những thay đổi trên Windows vượt ra ngoài giao diện
Việc cập nhật giao diện Windows để coi tay cầm là công cụ điều khiển hàng đầu là điều tốt, nhưng các vấn đề của Windows đối với gaming còn vượt ra ngoài giao diện người dùng. Microsoft cũng đang tinh chỉnh Windows “dưới mui xe” để tối ưu hóa tốt hơn cho việc chơi game.
Giao diện Xbox App Dashboard trên thiết bị Xbox ROG Ally X.
Ngoài một “khuôn mặt” đẹp đẽ hơn, phiên bản Windows ưu tiên gaming này cũng nên loại bỏ một lượng lớn tài nguyên hệ thống tiêu tốn, dẫn đến việc game chạy chậm hơn trên Windows so với SteamOS thông qua Proton. Điều này cũng sẽ giúp cải thiện thời lượng pin, một vấn đề nan giải khác của handheld PC chạy Windows.
Chế độ “Xbox mode” sắp tới trên Windows sẽ loại bỏ bloatware và vô số tiến trình chạy nền bằng một trải nghiệm được cắt giảm tối đa, chỉ bao gồm những thứ cần thiết. Không có OneDrive, không có bloatware, không có Copilot và Recall, không có hàng tá tiến trình nền. Phiên bản Windows này “đi lại nhẹ nhàng” và chỉ mang theo những thứ cần thiết cho trải nghiệm chơi game thoải mái.
Tính đến thời điểm hiện tại, các nhà phát triển đang làm việc trên dự án này đã giành lại được khoảng 2GB bộ nhớ RAM đang bị hệ điều hành chiếm dụng, giải phóng tài nguyên đó cho game. Họ tự tin có thể giải phóng thêm bộ nhớ và thậm chí một phần tài nguyên CPU đang bị sử dụng bởi các tiến trình nền của Windows.
Một chiếc Asus ROG Ally bên dưới tấm vải tối màu, phía trên màn hình là biểu tượng pin, game và cập nhật.
Thêm chế độ ngủ (sleep mode) cho Windows là một lĩnh vực trọng tâm khác. Sự thiếu vắng chế độ này là một trong những lợi thế lớn nhất mà SteamOS có được so với Windows, đặc biệt là trên handheld PC. Nếu Microsoft quản lý để mang thứ gì đó tương tự Quick Resume từ console Xbox lên Windows, đó sẽ là một chiến thắng lớn và một bước tiến khổng lồ trong việc đạt được sự tương đồng tính năng với SteamOS.
Tuyệt vời nhất là trong khi hai chiếc handheld ROG Xbox Ally là những thiết bị đầu tiên tích hợp phiên bản Windows này, Microsoft sẽ cung cấp nó cho các thiết bị handheld Windows khác vào năm tới, theo The Verge. Tôi hy vọng rằng, cuối cùng, chế độ “Xbox mode” trên Windows cũng sẽ có mặt trên laptop và PC desktop chạy Windows.
Chưa bao giờ tôi lại hào hứng về Windows như lúc này
Tầm nhìn của Microsoft về việc biến “mọi màn hình thành Xbox” sẽ không thể thành hiện thực nếu không có một cuộc cải tổ lớn trên Windows, đưa hệ điều hành này gần hơn với SteamOS và bảng điều khiển console Xbox.
Dường như, đội ngũ Xbox hiện đang làm việc để cải thiện trải nghiệm chơi game trên Windows giống với SteamOS biết họ đang làm gì. Xét cho cùng, hệ điều hành Xbox cũng dựa trên Windows, chỉ là đã được loại bỏ tất cả những thứ cản trở việc chơi game.
Hình ảnh hiển thị nhiều thiết bị có thể chơi hoặc stream game Xbox.
Đó chính là điều mà bản cập nhật lớn này của Windows đang hướng tới: một phiên bản Windows nhẹ, ưu tiên gaming, loại bỏ giao diện desktop đã tồn tại hàng thập kỷ để chuyển sang một giao diện chỉ dùng tay cầm, không bị hạn chế dưới bất kỳ hình thức nào ngay cả khi bạn không có chuột và bàn phím.
Tôi phải nói rằng, tôi khá hào hứng về điều này. Mặc dù tôi thấy trải nghiệm SteamOS trên chiếc ROG Ally của mình khá ổn sau khi cài đặt một số plugin Decky Loader, khả năng có một giao diện giống SteamOS trên handheld nhưng tương thích hoàn toàn với PC Game Pass, các cửa hàng game bên thứ ba và mọi game multiplayer nghe còn tốt hơn.
Trong khi trọng tâm ngắn hạn là làm cho Windows bớt phiền toái hơn khi sử dụng trên handheld PC, phạm vi của dự án này còn rộng hơn nhiều. Hãy nhớ rằng, Microsoft có kế hoạch mở console Xbox thế hệ tiếp theo cho các cửa hàng game bên thứ ba như Steam, và console (hoặc các console) đó có thể chạy cùng một phiên bản hoặc phiên bản rất tương tự của Windows đang có mặt trên các thiết bị handheld ROG Xbox Ally.
Hình ảnh quảng cáo một người đang sử dụng thiết bị Xbox ROG Ally X.
Điều này có nghĩa là cuối cùng chúng ta sẽ có một phiên bản Windows mà chúng ta có thể sử dụng thoải mái từ ghế sofa chỉ với tay cầm trong tay. Trong khi game thủ handheld PC là những người đầu tiên hưởng lợi, giao diện Windows mới ưu tiên gaming này sẽ rất tuyệt vời cho bất kỳ ai kết nối PC của họ với TV hoặc những người thích chơi game trên desktop hay laptop bằng tay cầm.
Nếu mọi thứ diễn ra theo kế hoạch, cuộc cải tổ gaming của Windows sẽ là một “game-changer” thực sự cho PC gaming. Cuối cùng, Windows được thiết lập để sánh ngang với tính dễ sử dụng của SteamOS và Bazzite, phá bỏ những ràng buộc desktop cổ xưa và áp dụng một giao diện giống console, biến nó thành một môi trường hoàn hảo không chỉ cho Xbox thế hệ tiếp theo, mà còn cho mọi PC gaming nơi game chủ yếu được chơi bằng tay cầm. Chà, tôi thích sự cạnh tranh.
